Endonezya Türkiye Büyükelçisi Dr. Lalu Muhamad Iqbal:
Endonezya, ‘gelişmiş ülke’ ligine çıkacak
“Endonezya, İslami finans alanında 199,5 milyar ABD doları tutarındaki varlığa sahip küresel bir liderdir ve dünyadaki katılım bankalarında en fazla hesaba (yaklaşık 50 milyon) sahiptir.”
“Endonezya ve Türkiye ticari ilişkileri, birçok açıdan birbirini tamamlayıcı niteliktedir. 2018’de iki ülke ticaret hacmi 1,8 milyar ABD dolarına ulaştı, gelecekte bu rakam daha fazla artacak.”
-Sayın Büyükelçi, Öncelikle Endonezya ekonomisini tanımak isteyenler için ekonominizi nasıl değerlendirirsiniz?
-1998’deki Asya Mali Krizi sırasında, birçok kişinin toparlanmanın çok zor olacağını düşündüğü Endonezya ekonomisine yönelik etkisi önemliydi.
Ancak bu krizden 23 yıl sonra Endonezya, satın alma gücü paritesi açısından sadece dünyanın 10. büyük ekonomisi değil, aynı zamanda Endonezya’nın 2022’de Cumhurbaşkanlığını üstleneceği bir forum olan G-20’nin de bir üyesi. En kalabalık 4. ülke olmak dünyada Endonezya’nın ekonomik büyümesi için güçlü bir temel oluşturuyor
Müslüman dünyasında Endonezya, 2020’de 1.058 trilyon USD’ye (Dünya Bankası) ulaşan GSYİH ile ülkenin ekonomik büyüklüğünü yansıtan en büyük ekonomiye sahiptir. Küresel ekonomiyi etkileyen Covid-19 pandemisinin ardından Endonezya, 2020’de eksi %2,07 büyüme kaydetti. Bununla birlikte, sağlam bir politikayla ekonominin 2021’de %4,0 büyüme projeksiyonu ile canlanması bekleniyor.
Bu rakamla ve dünyanın en büyük Müslüman nüfusuna ev sahipliği yapan Endonezya, küresel helal ekonominin liderleri arasında yer alıyor. Endonezya Helal Yaşam Merkezi ve DinarStandar tarafından yayınlanan Endonezya Helal Piyasa Raporları 2021/2022’ye göre Endonezya, genel Küresel İslami Ekonomik Gösterge (GIEI) sıralamasında dördüncü sırayı koruyor. Endonezya, helal gıda gösterge sıralamasında yükselmeye devam ediyor, 2021’de 2. sıraya yerleşiyor ve diğer helal ekonomi sektörlerinde ilk 10 arasında yer alıyor. 2020’de Endonezya, İİT ülkelerine helal ve ilgili ürünlerin en büyük küresel tedarikçileri arasında yer aldı. Endonezya’nın 8,5 milyar ABD doları tutarındaki helal ürün ihracatı, ülkeyi dünyanın en büyük 10. ihracatçısı ve İİT ülkeleri arasında en büyük 2. ihracatçısı olarak gösteriyor. Endonezya, helal ürün ihracatında küresel lider olarak ortaya çıkma ve İİT içi ticareti güçlendirme potansiyeline sahiptir.
Endonezya, İslami finans alanında 199,5 milyar ABD doları tutarındaki varlığa sahip küresel bir liderdir ve dünyadaki katılım bankalarında en fazla hesaba (yaklaşık 50 milyon) sahiptir. Endonezya, 2020’de toplam 20,65 milyar ABD doları ile uluslararası piyasada en büyük devlet sukuk ihraççısıydı ve bu, küresel olarak ihraç edilen tüm devlet sukuklarının %22,18’ine eşdeğerdi.
OECD’ye göre, Endonezya’nın 2045 yılına kadar orta gelirli bir ülkeden yüksek gelirli veya gelişmiş bir ülkeye geçmesi bekleniyor. Endonezya ayrıca, Price Waterhouse Cooper tarafından yayınlanan 2050’de Dünya Raporuna göre 2050’de 10,5 trilyon ABD Doları GSYİH ve 32,600 ABD Doları kişi başına GSYİH ile dünyanın en büyük 4. ekonomisi olacak.
-Türkiye ile Endonezya arasındaki ticaret hacmi 2018 yılına kadar artan ticaretle birlikte yükselerek 1,8 milyar ABD dolarına yaklaştı. Daha sonra azalmaya başladı. Oysa iki ülke arasındaki ticaret hacmi potansiyeli çok yüksek. Sizce bu ticaret hacmi nasıl artabilir?
-Endonezya ve Türkiye G20 üyesi ülkelerdir ve küresel ekonomik oyuncular arasındadır. Endonezya Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre, 2018’de ticaret hacmi 1,8 milyar ABD dolarına ulaştı, ancak pandeminin küresel etkisi nedeniyle 1,3 milyar ABD dolarına geriledi.
Endonezya ve Türkiye ticari ilişkileri birçok açıdan birbirini tamamlayıcı niteliktedir. Endonezya’nın Türkiye’ye ihraç ettiği başlıca ürünler, esas olarak hammadde ve yarı mamul ürünlerdir, yani insan yapımı devamsız lifler, palmiye yağı, kauçuk, demir ve çelik, Türkiye’de sanayi tarafından bitmiş ürünler üretmek için daha fazla işlenir. Aynı şekilde Endonezya’nın da Türkiye’den yaptığı başlıca ithalat sanayi mallarıdır.
Her iki ülkenin ekonomisinin büyüklüğü göz önüne alındığında, Endonezya ile Türkiye arasındaki ticaret alışverişlerinin önümüzdeki yıllarda gelişeceğinden eminim. Bu çerçevede, her iki tarafın da karşılıklı yarara dayalı ticari ilişkilerin önünü açacak Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması’nı sonuçlandıracağını umuyoruz.
-Türkiye büyük bir kalkınma seferberliği başlattı. Endonezya, devlet ve özel firmaların ortaklaşa üstlendiği bu projelerde yer almak ister mi?
-Endonezya ve Türkiye arasındaki yüksek potansiyelli ekonomik iş birliklerinden biri de inşaat sektörüdür. Endonezya hükümeti, altyapının geliştirilmesini, Türk müteahhitlerin bu sektöre katkıda bulunabileceği ve yatırım yapabileceği en önemli önceliklerden biri olarak belirledi. Bu kapsamda geçtiğimiz Ekim ayında ve 2021 Kasım ayı başlarında Endonezya Dışişleri Bakanı ve Bayındırlık ve İskan Bakanı sırasıyla Türkiye’yi ziyaret etti. Bu ziyaretler sırasında, inşaat sektöründe olası işbirlikleri tartışılırken, Endonezyalı ve Türk üç firma ayrı ayrı imzalayarak bu alanda olası ortak çalışmaları daha da ileriye götürmek için bir Niyet Mektubu imzaladı. Niyet Mektubu aynı zamanda Endonezya ve Türk şirketlerine üçüncü bir ülkede inşaat projeleri üzerinde çalışma fırsatı da sunuyor. Bol ve uzun bir deneyim ile inşaat sektöründe işbirliği olanakları sınırsızdır.
